Każdy ma obowiązek udzielić pierwszej pomocy, od naszej reakcji na wypadek zależy życie drugiego człowieka.
Warto pamiętać, że u osoby, która nie oddycha, mamy tylko 4 minuty na uratowanie jej mózgu przed nieodwracalnymi zmianami, dlatego tak ważna jest znajomość podstawowych zasad pierwszej pomocy.
Zasady wzywania pomocy:
W pierwszej kolejności poproś głośno o pomoc kogoś, kto przechodzi obok lub stoi i przygląda się.
Możesz zająć się poszkodowanym, a druga osoba może zadzwonić na numer ratunkowy. Jeśli jesteś sam, zadzwoń natychmiast, a dyspozytor pomoże kierować Twoimi działaniami. Mów spokojnie i odpowiadaj ściśle na pytania dyspozytora. Powiedz:
CO! Co się stało (np. wypadek drogowy, ilość poszkodowanych, ich stan).
GDZIE! (adres, nr drogi, charakterystyczne punkty).
KTO! Kto zgłasza wezwanie pomocy - numer telefonu i dane osobowe.
PAMIĘTAJ! NIE ODKŁADAJ PIERWSZY SŁUCHAWKI!
DYSPOZYTOR ZAWSZE ODKŁADA SŁUCHAWKĘ PIERWSZY
Podstawowe zabiegi ratujące życie
- Sprawdź, czy poszkodowany i TY jesteście bezpieczni.
- Sprawdź reakcję poszkodowanego - potrząśnij delikatnie za ramię i głośno zapytaj: "Słyszysz mnie, czy wszystko w porządku?"
- Jeżeli reaguje: zostaw poszkodowanego w pozycji w jakiej go zastałeś, pod warunkiem, że nie zagraża mu żadne niebezpieczeństwo, dowiedz się jak najwięcej (od poszkodowanego lub świadków) na temat zdarzenia i wezwij pomoc, regularnie oceniaj jego stan.
- Jeżeli nie reaguje: głośno zawołaj o pomoc, odwrócić poszkodowanego na plecy, po czym udrożnij drogi oddechowe poprzez odgięcie głowy i uniesienie żuchwy.
- Utrzymując drożność dróg oddechowych wzrokiem, słuchem i dotykiem oceń, czy występuje prawidłowy oddech. Szukaj oznak życia takich jak szmery oddechowe, staraj się wyczuć ruch powietrza na swoim pliczku.
W pierwszych minutach po zatrzymaniu pracy serca (zatrzymaniu krążenia) poszkodowany może słabo oddychać lub wykorzystywać głośne, niejednoznaczne, pojedyncze westchnięcia. Nie należy ich mylić z prawidłowym oddychaniem. Na ocenę wzrokiem, słuchem i dotykiem przeznacz nie więcej niż 10 sekund.
5. Jeżeli oddech jest prawidłowy ułóż poszkodowanego w pozycji bezpiecznej, wyślij kogoś (np. innego świadka zdarzenia) lub sam udaj się po pomoc (wezwij pogotowie).
Jeżeli jesteś sam, zostaw poszkodowanego i sam udaj się wezwać służby ratunkowe, pamiętaj - aby stale kontrolować czynności życiowe poszkodowanego (oddech) oraz chronić go przed utratą ciepła. Sprawdzaj oddech co minutę do czasu przybycia pomocy.
Jeżeli poszkodowany oddycha, należy wezwać pomoc i oczekując na pogotowie, ułożyć go w pozycji bocznej bezpiecznej, sprawdzając oddech co minutę, a co 30 minut odwracając na drugi bok. Jeśli nie oddycha, wymaganą procedurą jest RKO.
RKO (RESUSCYTACJA KRĄŻENIOWO-ODECHOWA)
Przy RKO należy zacząć od 30 uciśnięć klatki piersiowej i zrobieniu 2 wdechów. Czynności te należy powtarzać do momentu odzyskania oddechu przez ofiarę lub przyjazdu pogotowia. Istnieją okoliczności, w których ratownik może przerwać resuscytację, np. jest wyczerpany lub zaistniało zagrożenie jego bezpieczeństwa. Ratownik może także poprosić inną osobę o zastępstwo.
Uciśnięcia: należy wykonywać je na środku klatki piersiowej, używając ciężaru własnego ciała. Dłonie powinny być splecione, łokcie zablokowane. 30 uciśnięć należy wykonać na głębokość około 5-6 cm (u dorosłego człowieka), z częstotliwością 100-120 uciśnięć na minutę.
UŻYCIE AED
Postępowanie:
1. Sprawdź, czy Ty oraz poszkodowany i pozostali świadkowie zdarzenia jesteście bezpieczni
2. Jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny i nie oddycha prawidłowo, poproś kogoś przyniesienie AED i wezwanie służb ratowniczych
3. Rozpocznij resuscytację zgodnie z wytycznymi podstawowych zabiegów ratujących życie
4. Gdy tylko pojawi się defibrylator - włącz go i podłącz elektrody. Gdy jest więcej niż jeden ratownik, resuscytacja powinna być prowadzona do chwili zakończenia tych działań. Postępuj zgodnie z poleceniami głosowymi/wizualnymi. Upewnij się, że nikt nie dotyka poszkodowanego w chwili prowadzenia analizy rytmu przez AED.
a) jeżeli wyładowanie jest wskazane: upewnij się, że nikt nie dotyka poszkodowanego. Naciśnij przycisk defibrylacji zgodnie z poleceniem (automatyczne AED samoistnie wykonuje wyładowanie). Postępuj zgodnie z dalszymi poleceniami głosowymi i wizualnymi.
b) jeżeli wyładowanie nie jest zalecane: niezwłocznie podejmij resuscytację, używając sekwencji 30 uciśnięć do 2 wdechów ratowniczych. Kontynuuj postępowanie zgodnie z poleceniami głosowymi/wizualnymi.
5. Kontynuuj postępowanie zgodnie z poleceniami AED do chwili, gdy:
a) przybędą wykwalifikowane służby medyczne i przejmą akcję ratowniczą
b) poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać lub ulegniesz wyczerpaniu.
ZRANIENIA
Postępowanie:
W przypadku rany zanieczyszczonej spłukać obficie wodą, a okolice oczyścić jałowym gazikiem.
Następnie miejsce zranione przykryć wyjałowioną gazą.
Opatrunek umocować w zależności od wielkości przylepcem lub bandażem.
W przypadku rozległego lub zanieczyszczonego zranienia poszkodowanego skierować do lekarza.
Uwaga: Nie kłaść bezpośrednio na ranę waty ani ligniny.
KRWAWIENIE Z NOSA
Postępowanie:
Najprostsze działanie polega na pochyleniu głowy do przodu przez chorego i ułożeniu zimnego okładu na szyi. W sytuacji, gdy krwawienie jest silne i nie ustępuje samoistnie, należy zacisnąć skrzydełka nosa i przytrzymać przez jakiś czas.
Należy pamiętać o pozycji lekko pochylonej do przodu, zapobiegającej spływaniu krwi do Żołądka. Jeżeli pomimo tych działań krwawienie z nosa utrzymuje się, należy założyć tamponadę - wykonywaną w szpitalu lub ambulatorium przez uprawniony personel.
- pozycja siedząca
- głowa pochylona do przodu
- oczyszczamy nos
- uciskamy skrzydełka nosa
- zakładamy zimny okład na kark.
KRWOTOKI ZEWNĘTRZNE
Objawy: Szybki i obfity wylew krwi z uszkodzonego naczynia.
Postępowanie:
- W przypadku krwotoku tętniczego kończyn, upływ krwi doraźnie tamować poprzez ucisk miejscowy na uszkodzone naczynie.
- Po uniesieniu zranionej kończyny do góry palcami, kciukiem lub pięścią powyżej miejsca zranienia powodować ucisk.
- Następnie na miejsce krwawienia położyć opatrunek ze złożonej kilkakrotnie jałowej gazy i mocno zabandażować. Konieczna jest fachowa pomoc medyczna.
Uwaga: Przy krwotoku wewnętrznym - jak najszybciej zapewnić choremu pomoc medyczną.
ZWICHNIĘCIA
Objawy: Przemieszczenie się kości w obrębie stawu wraz z uszkodzeniem torebki stawowej i wiązadeł – występuje ostry ból, zniekształcenie stawu, zniesienie lub ograniczenie ruchu.
Postępowanie: Przyłożyć zimny okład na zwichnięty staw (np. lód), unieruchomić dwie sąsiadujące ze stawem kości. Przekazać chorego do lekarza.
ZŁAMANIA KOŃCZYN – UPADEK Z WYSOKOŚCI
Objawy złamania: silny ból w miejscu złamania, ograniczenie lub niemożność poruszania kończyną, deformacja kończyny, obrzęk.
Postępowanie: Unieruchomić złamaną kończynę przez usztywnienie dwóch sąsiednich stawów np. przy pomocy deszczułek, bandaża lub chusty. W przypadku złamania otwartego założyć jałowy opatrunek. Zapewnić niezbędną fachową pomoc medyczną.
ZŁAMANIA ŻEBER
Objawy: ból podczas głębokich oddechów, widoczna duszność, bolesność przy dotyku w miejscu złamania.
Postępowanie: Okolice złamanych żeber podczas głębokiego wydechu opasać bandażem elastycznym, ręcznikiem, prześcieradłem itp; Wezwać fachową pomoc medyczną.
PORAŻENIA PRĄDEM ELEKTRYCZNYM
Objawy: miejscowe bóle, skurcze mięśni, oparzenia skóry, a także zwichnięcia, złamania, ogólne porażenia ośrodków nerwowych, zatrzymanie krążenia i oddychania, utrata przytomności.
Postępowanie:
- Uwolnić poszkodowanego spod działania prądu przez wyłączenie napięcia, przecięcie przewodów lub odciągnięcie porażonego w sposób bezpieczny dla ratującego.
- Wezwać pogotowie ratunkowe. Jeżeli porażony jest przytomny, ułożyć go wygodnie, zapewnić spokój, okryć. Jeżeli porażony jest nieprzytomny, ale ma zachowany oddech i krążenie położyć go wygodnie w pozycji bocznej ustalonej. odchylając maksymalnie głowę do tyłu (język nie może blokować krtani), niezwłocznie wezwać pogotowie.
- Jeżeli porażony znajduje się w stanie śmierci pozornej przystąpić niezwłocznie do wykonywania zabiegu sztucznego oddychania (najlepiej metodą usta-usta) oraz zewnętrznego masażu serca. Zabiegi te wykonuje się aż do przybycia lekarza, względnie do momentu odzyskania świadomości przez porażonego.
OMDLENIE
Objawy: zawroty głowy, bladość skóry, ogólne osłabienie, utrata przytomności, zwolnienie tętna.
Postępowanie:
- Chorego ułożyć z lekko uniesionymi kolanami, głowa powinna być umieszczona niżej.
- Zapewnić dopływ świeżego powietrza, rozluźnić ubranie, twarz spryskać zimną wodą. Po odzyskaniu przytomności choremu należy podać płyn do picia.
DRGAWKI
Postępowanie:
Drgawkami nazywamy reakcje układu nerwowego wywołane różnymi czynnikami. Drgawkom często towarzyszy utrata świadomości. Do najczęstszych przyczyn drgawek zalicza się: padaczkę, urazy czaszkowo - mózgowe, zatrucia, niedotlenienie, długotrwały brak snu, zaburzenia ze strony układu pokarmowego, abstynencję alkoholową i lekową, odstawienie używek oraz wysoką temperaturę (najczęściej u dzieci). Postępowanie z chorym, u którego pojawił się incydent drgawkowy, sprowadza się przede wszystkim do ograniczenia dalszych obrażeń ciała, jakie mogłyby wystąpić. W pierwszej kolejności należy zabezpieczyć chorego przed upadkiem i jakimkolwiek urazem. Następnie należy zadbać o drożność dróg oddechowych chorego i zabezpieczenie jego głowy (najprościej poprzez umieszczenie głowy chorego pomiędzy swoimi udami klęcząc za nim). Nie wolno umieszczać choremu Żadnych przedmiotów w jamie ustnej, ponieważ grozi to połknięciem. Nie powinno się mocno krępować ciała chorego w czasie trwania incydentu drgawkowego. Bezpośrednio po zakończeniu drgawek należy ułożyć poszkodowanego w pozycji bezpiecznej ustalonej i kontrolować podstawowe parametry Życiowe. Należy obserwować chorego i w razie ponownego wystąpienia napadu drgawkowego należy niezwłocznie ułożyć go na plecach i zabezpieczyć głowę. Każdorazowo fakt wystąpienia napadu drgawkowego powinien zakończyć się wezwaniem zespołu ratunkowego.
RESUSCYTACJA DZIECI
Wytyczne zalecają, aby natychmiast po utracie przytomności u dziecka wezwać pomoc. Częstą obawą wśród świadków zdarzenia jest pogląd, że wyrządzi się dziecku krzywdę. Udowodniono, że uciskanie kratki piersiowej jest korzystniejsze niż nierobienie niczego. Obecnie w zakresie pierwszej pomocy dotyczącej zatrzymania krążenia nie stosuje się sztywnej granicy dziecko - dorosły, określonej wiekiem. Za dziecko uważa się poszkodowanego, u którego nie ma widocznych cech pokwitania. Jedynie pomiędzy dzieckiem, a niemowlęciem (do I roku) występuje różnica dotycząca techniki uciskania klatki piersiowej. U dziecka masujemy jedną ręką, u niemowlęcia - dwoma palcami.